PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO DLA PRZEDSZKOLI, ODDZIAŁÓW PRZEDSZKOLNYCH W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH ORAZ INNYCH FORM WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO

 

 

 

 

Podstawa programowa wychowania  przedszkolnego opisuje proces wspo- magania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych oraz inne for- my wychowania przedszkolnego w równej mierze pełnią funkcje opiekuń- cze, wychowawcze i kształcące. Zapewniają dzieciom możliwość wspólnej zabawy i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych.

 

Celem wychowania przedszkolnego jest:

 

1) wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynno- ści intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji;

2) budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie  dzieci tak, żeby le- piej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe;

3) kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonal- nego radzenia sobie w nowych i trudnych  sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek;

4) rozwijanie  umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w po- prawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi;

5) stwarzanie warunków  sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz na- uce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych;

6) troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczest- nictwa w zabawach i grach sportowych;

7) budowanie  dziecięcej wiedzy  o świecie  społecznym,  przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich prze- myśleń w sposób zrozumiały dla innych;

8) wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umie- jętności wypowiadania  się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne;

9) kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej;

10) zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej.

 

 

 

 

 

 

Cele te są  realizowane we wszystkich obszarach działalności  edukacyjnej przedszkola. W każdym z obszarów podane są umiejętności i wiadomości, którymi powinny  wykazywać się dzieci pod koniec wychowania przedszkol- nego.

 

Aby osiągnąć cele wychowania przedszkolnego, należy wspomagać rozwój, wychowywać i kształcić dzieci w następujących obszarach:

 

1.  Kształtowanie  umiejętności  społecznych  dzieci:  porozumiewanie  się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby rozumieć to, co mówią i czego oczekują; grzecznie zwraca się do innych w domu, w przedszkolu, na ulicy;

2) przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (stara się współdziałać w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) oraz w świe- cie dorosłych;

3) w miarę samodzielnie radzi sobie w sytuacjach życiowych i próbuje przewidywać skutki swoich zachowań;

4) wie, że nie należy chwalić się bogactwem i nie należy dokuczać dzie- ciom, które wychowują się w trudniejszych warunkach, a także, że nie należy wyszydzać i szykanować innych;

5) umie się przedstawić: podaje swoje imię, nazwisko i adres zamieszka- nia; wie, komu można podawać takie informacje.

 

2.  Kształtowanie  czynności  samoobsługowych,  nawyków  higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywaniu ładu i porządku.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) umie poprawnie umyć się i wytrzeć oraz umyć zęby;

2) właściwie zachowuje się przy stole podczas posiłków, nakrywa  do stołu i sprząta po sobie;

3) samodzielnie korzysta z toalety;

4) samodzielnie ubiera się i rozbiera, dba o osobiste rzeczy i nie naraża ich na zgubienie lub kradzież;

5) utrzymuje porządek w swoim otoczeniu.

 

3.  Wspomaganie rozwoju mowy dzieci.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i skła- dniowym;

 

 

2) mówi płynnie, niezbyt głośno, dostosowując ton głosu do sytuacji;

3) uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wy- powiedzi o ważnych sprawach;

4) w zrozumiały sposób mówi o swoich potrzebach i decyzjach.

 

4.  Wspieranie dzieci w rozwijaniu  czynności intelektualnych, które stosują

w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) przewiduje,  w miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynno- ści manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadza- nych i obserwowanych zmianach);

2) grupuje obiekty w sensowny sposób (klasyfikuje) i formułuje uogól- nienia typu: to do tego pasuje, te obiekty są podobne, a te są inne;

3) stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się

może zdarzyć.

 

5.  Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego

żywienia;

2) dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się lecze- niu, np. wie, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyki są konieczne;

3) jest sprawne fizycznie lub jest sprawne w miarę swoich możliwości, jeżeli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo;

4) uczestniczy w zajęciach ruchowych, w zabawach i grach w ogrodzie przedszkolnym, w parku, na boisku, w sali gimnastycznej.

 

6.  Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) wie, jak trzeba zachować się w sytuacji zagrożenia i gdzie można otrzymać pomoc, umie o nią poprosić;

2) orientuje się w bezpiecznym poruszaniu się po drogach i korzystaniu ze środków transportu;

3) zna zagrożenia płynące ze świata ludzi, roślin oraz zwierząt i unika ich;

4) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np. środków czystości);

5) próbuje  samodzielnie i bezpiecznie organizować sobie czas wolny w przedszkolu i w domu; ma rozeznanie, gdzie można się bezpiecz- nie bawić, a gdzie nie.

 

 

7.  Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) wie, jak należy się zachować na uroczystościach, np. na koncercie, fe- stynie, przedstawieniu, w teatrze, w kinie;

2) odgrywa role w zabawach parateatralnych, posługując się mową, mi- miką, gestem i ruchem; umie posługiwać się rekwizytami  (np. ma- ską).

 

8.  Wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew, pląsy i taniec.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) śpiewa piosenki z dziecięcego repertuaru oraz łatwe piosenki ludowe;

chętnie uczestniczy w zbiorowym śpiewie, w tańcach i muzykowaniu;

2) dostrzega zmiany dynamiki, tempa i wysokości dźwięku utworu mu- zycznego, wyraża je, pląsając lub tańcząc;

3) tworzy  muzykę, korzystając z instrumentów  perkusyjnych (oraz in- nych przedmiotów), a także improwizuje  ją ruchem;

4) w skupieniu słucha muzyki, w tym także muzyki poważnej.

 

9.  Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) przejawia, w miarę swoich możliwości, zainteresowanie wybranymi zabytkami i dziełami sztuki oraz tradycjami i obrzędami ludowymi ze swojego regionu;

2) umie wypowiadać się w różnych technikach plastycznych i przy uży- ciu elementarnych środków wyrazu (takich jak kształt i barwa) w po- staci prostych kompozycji i form konstrukcyjnych;

3) wykazuje zainteresowanie malarstwem, rzeźbą i architekturą (także architekturą zieleni i architekturą wnętrz).

 

10.  Wspomaganie rozwoju  umysłowego dzieci poprzez zabawy konstruk- cyjne, budzenie zainteresowań technicznych.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) wznosi konstrukcje z klocków i tworzy kompozycje z różnorodnych materiałów (np. przyrodniczych),  ma poczucie sprawstwa („potrafię to zrobić”) i odczuwa radość z wykonanej pracy;

2) używa właściwie prostych narzędzi podczas majsterkowania;

3) interesuje się urządzeniami technicznymi (np. używanymi  w gospo- darstwie domowym), próbuje rozumieć, jak one działają, i zachowuje ostrożność przy korzystaniu z nich.

 

 

11.  Pomaganie dzieciom  w  rozumieniu   istoty  zjawisk  atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku; podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody, np. nie stoi pod drze- wem w czasie burzy, nie zdejmuje czapki w mroźną pogodę;

2) wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji, np. że będzie padał deszcz, śnieg, wiał wiatr; stosuje się do podawa- nych informacji w miarę swoich możliwości.

 

12.  Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) wymienia  rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przy- rodniczych, np. na polu, na łące, w lesie;

2) wie, jakie warunki  są potrzebne do rozwoju zwierząt (przestrzeń ży- ciowa, bezpieczeństwo, pokarm) i wzrostu roślin (światło, temperatu- ra, wilgotność);

3) potrafi wymienić zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w ko- lejnych porach roku; wie, w jaki sposób człowiek może je chronić i po- móc im, np. przetrwać zimę.

 

13.  Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matema- tyczną.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) liczy obiekty i rozróżnia błędne liczenie od poprawnego;

2) wyznacza wynik  dodawania i odejmowania, pomagając sobie licze- niem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych;

3) ustala równoliczność dwóch zbiorów, a także posługuje się liczebni- kami porządkowymi;

4) rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki  i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do in- nych obiektów;

5) wie, na czym polega pomiar długości, i zna proste sposoby mierzenia:

krokami, stopa za stopą;

6) zna stałe  następstwo dni  i nocy, pór roku, dni  tygodnia,  miesięcy w roku.

 

 

14.  Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) potrafi określić kierunki oraz miejsca na kartce papieru, rozumie pole- cenia typu: narysuj kółko w lewym górnym rogu kartki, narysuj szla- czek, zaczynając od lewej strony kartki;

2) potrafi uważnie patrzeć (organizuje pole spostrzeżeniowe), aby roz- poznać i zapamiętać to, co jest przedstawione na obrazkach;

3) dysponuje  sprawnością  rąk oraz koordynacją  wzrokowo-ruchową

potrzebną do rysowania, wycinania i nauki pisania;

4) interesuje się czytaniem i pisaniem; jest gotowe do nauki czytania i pi- sania;

5) słucha np. opowiadań, baśni i rozmawia o nich; interesuje się książka- mi;

6) układa krótkie zdania, dzieli zdania na wyrazy, dzieli wyrazy na syla- by; wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej;

7) rozumie sens informacji  podanych w formie uproszczonych rysun- ków oraz często stosowanych oznaczeń i symboli, np. w przedszkolu, na ulicy, na dworcu.

 

15.  Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.

Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podsta- wowej:

1) wymienia imiona i nazwiska osób bliskich, wie, gdzie pracują, czym się zajmują;

2) zna nazwę miejscowości, w której mieszka, zna ważniejsze instytucje i orientuje się w rolach społecznych pełnionych przez ważne osoby, np. policjanta, strażaka;

3) wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a stolicą Polski jest

Warszawa;

4) nazywa godło i flagę państwową, zna polski hymn i wie, że Polska na- leży do Unii Europejskiej;

5) wie, że wszyscy ludzie mają równe prawa.

 

 

ZALECANE WARUNKI I SPOSÓB REALIZACJI

 

 

W trosce o prawidłowy rozwój psychoruchowy oraz przebieg wychowania i kształcenia dzieci w wieku przedszkolnym  zaleca się następujące propor- cje zagospodarowania czasu przebywania w przedszkolu w rozliczeniu ty- godniowym:

1) co najmniej jedną piątą czasu należy przeznaczyć na zabawę (w tym cza- sie dzieci bawią się swobodnie, przy niewielkim udziale nauczyciela);

2) co najmniej jedną piątą czasu (w przypadku  młodszych dzieci – jedną czwartą czasu), dzieci spędzają w ogrodzie przedszkolnym, na boisku, w parku itp. (organizowane są tam gry i zabawy ruchowe, zajęcia sporto- we, obserwacje przyrodnicze, prace gospodarcze, porządkowe i ogrod- nicze itd.);

3) najwyżej jedną piątą czasu zajmują różnego typu zajęcia dydaktyczne, re- alizowane według wybranego programu wychowania przedszkolnego;

4) pozostały czas – dwie piąte czasu nauczyciel może dowolnie zagospoda- rować (w tej puli czasu mieszczą się jednak czynności opiekuńcze, samo- obsługowe, organizacyjne i inne).

 

Zadaniem nauczycieli jest prowadzenie  obserwacji pedagogicznych mają- cych na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych  dzieci oraz doku- mentowanie tych obserwacji. Z początkiem roku poprzedzającego rozpoczę- cie przez dziecko nauki w klasie I szkoły podstawowej należy przeprowadzić analizę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkol- na). Celem takiej analizy jest zgromadzenie informacji, które mogą pomóc:

1) rodzicom w poznaniu stanu gotowości swojego dziecka do podjęcia na- uki w szkole podstawowej, aby mogli je w osiąganiu tej gotowości, odpo- wiednio do potrzeb, wspomagać;

2) nauczycielowi przedszkola przy opracowaniu indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, który będzie realizowany w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej;

3) pracownikom poradni psychologiczno-pedagogicznej, do której zostanie skierowane dziecko, w razie potrzeby pogłębionej diagnozy związanej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

 

W wielu  obszarach wychowania przedszkolnego występują treści edukacji zdrowotnej. Ze względu na dobro dzieci, należy zadbać o kształtowanie ich świadomości zdrowotnej oraz nawyków dbania o własne zdrowie w codzien- nych sytuacjach w przedszkolu i w domu, współpracując w tym zakresie z ro- dzicami.

 

W trosce o jednolite oddziaływanie wychowawcze, nauczyciele:

1) systematycznie  informują   rodziców   o  zadaniach  wychowawczych i kształcących realizowanych w przedszkolu; zapoznają rodziców z pod-

 

 

stawą programową wychowania przedszkolnego i włączają ich do kształ- towania u dziecka określonych tam wiadomości i umiejętności;

2) informują rodziców o sukcesach i kłopotach ich dzieci, a także włączają ich do wspierania osiągnięć rozwojowych  dzieci i łagodzenia trudności, na jakie natrafiają;

3) zachęcają rodziców  do  współdecydowania  w  sprawach przedszkola, np. wspólnie organizują wydarzenia, w których biorą udział dzieci.

 

W celu właściwego przygotowania dzieci do podjęcia nauki w szkole podsta- wowej, nauczyciele powinni  znać podstawę programową kształcenia ogól- nego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego, a zwłaszcza klasy I szkoły podstawowej.